Sondazh: Destinacionet e fundjavave tuaja janë:
  • Bregdeti 60%
  • Zonat malore 20%
  • Qendrat historike 20%

A e dini se gjymtyra e parë u amputua 31 mijë vjet më parë?

Nga A2 CNN
20 Shtator 2022, 18:44 | Lifestyle

Amputimet kirurgjikale siç i njohim ne, u bënë një praktikë e përhapur vetëm pasi kirurgu dhe shkencëtari britanik Joseph Lister zbuloi antiseptikët në fund të shekullit të 19-të. Ka të paktën disa shembuj prehistorikë të kirurgjisë ante litteram. Më i vjetri, për të cilin një studim i botuar në "Nature" flet në detaje, duket se daton 31,000 vjet më parë, kur një gjymtyrë (pjesa e poshtme e këmbës) u amputua në Borneo për një djalë apo vajzë.

Gjëja e habitshme është se pacienti i ri jo vetëm që i mbijetoi amputimit, por vdiq midis gjashtë dhe nëntë viteve më vonë.

https://www.youtube.com/embed/LHz7J5BNrTo

“Është vërtet e mahnitshme të mendosh se ky i ri gjuetar-mbledhës kaloi nëpër një operacion kirurgjik potencialisht vdekjeprurës dhe se ai jetoi edhe për disa vite të tjera mes maleve”, komenton Melandri Vlok, një nga autorët e studimit.

Mbetjet e të riut u gjetën në vitin 2020 në një shpellë gëlqerore në pjesën indoneziane të Borneos. Sipas studiuesve, pjesa e poshtme e këmbës u hoq vullnetarisht me anë të amputimit kirurgjik, siç dëshmohet nga formacionet kockore të lidhura me dhëmbëzat dhe nuk humbet pas sulmit nga një kafshe ose një aksidenti tragjik. Megjithatë, arsyeja e amputimit mbetet e panjohur.

Kryerja e një operacioni kirurgjik të këtij kalibri nënkupton një njohje të thellë të anatomisë së gjymtyrëve dhe sistemeve muskulare dhe vaskulare, përndryshe, prerjet mund të kishin shkaktuar humbje të bollshme gjaku dhe infeksione.

"Ky zbulim tregon se njerëzit ishin në gjendje të amputonin gjymtyrët e dëmtuara ose të sëmura shumë kohë përpara se të jetonin në vendbanime të përhershme," shpjegojnë autorët.

Nuk e dimë nëse operacioni i kryer nga "kirurgu" i lashtë indonezian është një shembull i izoluar apo ka raste të tjera të procedurave të ngjashme të kryera në atë kohë në Indonezi, Azi apo gjetkë në botë. E sigurt është se ky zbulim është një pjesë e re për t'i shtuar enigmës që përbën historinë e mjekësisë dhe kirurgjisë.

A2 CNN Livestream

Debat - nga Alba Alishani